Abellio

Abellio is een 100% dochter van NS en opereert op de markten voor reizigersvervoer in het Verenigd Koninkrijk (VK; UK) en Duitsland. Abellio heeft een omzet van € 3,7 miljard gegenereerd. Ook in 2021 heeft de coronapandemie operationeel en financieel gevolgen voor de openbaarvervoersector gehad. 

Voor de overheid in het Verenigd Koninkrijk vormde de coronapandemie aanleiding om versneld te besluiten het huidige systeem van concessies om te zetten naar managementcontracten. Operationeel en financieel was het voor Abellio UK een redelijk jaar rekening houdend met de bijzondere omstandigheden waarmee de operatie te maken had. In Duitsland bleven de activiteiten ook in 2021 verlieslatend. Omdat het niet mogelijk was afspraken te maken met de belangrijkste concessieverleners over toereikende compensatie was het bedrijf in Duitsland genoodzaakt per 30 juni 2021 een insolventieprocedure op te starten met als doel de (verlieslatende) activiteiten te herstructureren.

Abellio is opgericht om NS voor te bereiden op de liberalisering van de Europese spoormarkt en te helpen de doelstellingen in Nederland te realiseren. Sinds 2017 ligt de focus op activiteiten die bijdragen aan het belang van de reiziger in Nederland, zoals betere verbindingen met Europese steden en grensoverschrijdend vervoer. Als gevolg van de aangescherpte focus en de ontwikkelingen van de afgelopen jaren in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland heeft NS haar strategie overwogen voor de aanwezigheid in het buitenland als de buitenlandse activiteiten niet bijdragen aan dit belang voor de reiziger in Nederland.

Risicokapitaal

In 2016 is NS met het ministerie van Financiën een kader voor risicokapitaal voor de activiteiten in het buitenland overeengekomen. In het kader wordt bepaald hoeveel risicokapitaal in het VK en Duitsland kan worden geïnvesteerd. In 2021 is Abellio binnen dit kader gebleven. 
In de kern schrijft het kader voor dat er een bovengrens geldt voor het risicokapitaal dat NS, als moederbedrijf van Abellio, aan buitenlandse activiteiten via Abellio mag toewijzen. Deze grens ligt op € 500 miljoen voor geïnvesteerd kapitaal (NS-belang in Abellio) en garantstellingen (Box 1). De daadwerkelijke kapitaalinvestering van NS voor Box 1 bedraagt eind 2021 € 298 miljoen, opgebouwd uit kapitaalstortingen (€ 215 miljoen) en garanties verstrekt door NS (€ 83 miljoen).

Risicokapitaal voor activiteiten in het VK

In het Verenigd Koninkrijk geldt er een aanvullende limiet van € 500 miljoen voor de contracten in het VK voor specifieke garanties van het moederbedrijf NS (Parent Company Support – ‘PCS’) die de concessieverlener vereist. Deze garanties kunnen worden beschouwd als een voorwaardelijke kapitaalstorting. Die is gedeeltelijk opgenomen als achtergestelde aandeelhouderslening met als doel de activiteiten van de concessies te ondersteunen en aan de vereiste liquiditeitsratio’s te kunnen voldoen. Aan het begin van een concessie zijn geen kapitaalstortingen of investeringen in eigen vermogen vereist. De aandeelhoudersleningen ten behoeve van investeringen tijdens de concessie zijn relatief beperkt, omdat de investeringen in rollend materieel gedurende de looptijd van het contract via leasetransacties worden gefinancierd.

Voor de nieuwe managementcontracten die in 2021 zijn afgesloten voor Greater Anglia en West Midlands, geldt een lagere garantievereiste (£ 12 miljoen per contract) en deze zijn op het niveau van Abellio UK verstrekt. NS zal in 2022 de PCS-garantstelling voor deze concessies verder kunnen verlagen tot € 0 zodra de beëindiging van de concessieovereenkomsten van Greater Anglia en West Midlands zijn afgehandeld. De garantiestellingen voor concessieovereenkomsten ScotRail en East-Midlands zullen naar verwachting verdwijnen nadat de beëindiging van deze concessies is afgehandeld, naar verwachting in de loop van 2023.

• * De gereserveerde kapitaalverhoging had betrekking op voorlopige beëindigingsvergoedingen in het VK en werd in 2021 teruggenomen omdat deze vergoedingen op een lagere waarde zijn vastgesteld en op een andere wijze zijn gefinancierd.

Kerncijfers per land

De invloed van corona op de activiteiten van Abellio

De coronapandemie heeft invloed gehad op de contractuele, operationele en uiteindelijk ook de financiële aspecten van de activiteiten van Abellio.
In het Verenigd Koninkrijk was er in het begin van 2021 sprake van grote onzekerheid en lage reizigersaantallen, als gevolg van meerdere lockdowns die de Britse regering instelde. Na de start van een vaccinatieprogramma ging de samenleving geleidelijk weer open en keerde ook het vertrouwen in het openbaar vervoer terug. Sommige beperkingen, zoals het advies om thuis te werken, werden in december opnieuw ingevoerd. Doordat het aantal ziekmeldingen toenam, was er minder personeel beschikbaar voor het treinvervoer en moest ook hier de dienstregeling worden afgeschaald. Vanaf eind 2021 trad herstel op. Sinds januari 2022 zijn afstand houden en het dragen van een mondkapje in Engeland niet langer verplicht.

In Duitsland waren reizigersaantallen eveneens lager. De verschillende deelstaten hanteerden verschillende maatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Er was een broos herstel in de zomer, echter aan het eind van het jaar was het een uitdaging de dienstregeling in stand te houden door een hoger ziekteverzuim en quarantaineverplichtingen onder rijdend personeel. Het rechtstreekse financiële corona-effect voor Abellio bleef echter beperkt omdat de meeste overeenkomsten voor reizigersvervoer per spoor als bruto-contracten worden aanbesteed. Dit houdt in dat het risico van reizigersopbrengsten voor rekening van de aanbestedende OV-autoriteit komt en dat eventuele ontvangen subsidies op de brutokosten van het contract zijn gebaseerd.

Financiële resultaten 2021

Abellio Transport Holding B.V. (Abellio) bestaat uit Abellio UK (volledige jaar geconsolideerd) en Abellio Duitsland (meegeconsolideerd tot 30 juni 2021, de start van de insolventieprocedure). In 2021 behaalde Abellio een omzet van € 3.672 miljoen, waarvan € 3.294 miljoen voor Abellio UK (exclusief joint venture Merseyrail) en € 378 miljoen voor Abellio Duitsland.
De omzet van Abellio UK en Abellio Duitsland is in 2021 met € 172 miljoen gedaald door de deconsolidatie van Abellio Duitsland sinds 30 juni, deels gecompenseerd door de stijging van de omzet in het VK met € 100 miljoen waarvan de toename van de EUR/GBP-wisselkoers met bijna 4 eurocent een van de belangrijkste oorzaken is.
Abellio heeft een EBIT-bijdrage uit de gewone bedrijfsuitoefening gegenereerd van € 5 miljoen en een geconsolideerd positief EBIT-resultaat van € 387 miljoen, als gevolg van eenmalige posten: deze bestaan uit het gedeeltelijk vrijvallen van de aan coronagerelateerde voorzieningen die in 2020 zijn getroffen voor mogelijke beëindigingsvergoedingen en bijzondere waardeverminderingen van activa in het VK. Het bedrag van deze voorzieningen is in 2021 aanzienlijk naar beneden bijgesteld. De netto aan NS toerekenbare winst bedraagt € 81 miljoen. Dit effect wordt gedeeltelijk tenietgedaan door het in het netto resultaat verwerkt negatief financieel resultaat voor Abellio in Duitsland als gevolg van getroffen voorzieningen ten aanzien van garanties en mogelijk andere aansprakelijkheden verband houdend met de insolventieprocedures. Een nettowinst van € 161 miljoen is toerekenbaar aan minderheidsaandeelhouders.