Abellio UK

Hervormingen in de sector

In mei 2021 heeft de Britse overheid het langverwachte witboek over de ingrijpende hervormingen van de spoorwegen gepubliceerd. Dit zogeheten ‘Williams-Shapps Plan’ voor de Britse spoorwegen, heeft verstrekkende gevolgen voor de spoorsector, ook voor Abellio.
Volgens het plan komen de Britse spoorwegen onder één nieuw stuurorgaan te staan: de Great British Railways (GBR). GBR wordt eigenaar van de infrastructuur, ontvangt de tariefopbrengsten, exploiteert het netwerk, maakt de planning daarvoor en stelt de meeste tarieven en dienstregelingen vast. Network Rail zal in GBR worden opgenomen. GBR zal een langetermijnplanning maken en legt verantwoording af aan de overheid. Om de besluitvorming te decentraliseren, gaan de regionale afdelingen van GBR met lokale overheden samenwerken, zodat lokale en regionale overheden meer zelf kunnen regelen.
Met GBR wordt gestreefd naar concrete resultaten als het gaat om tarieven, kaartverkoop en de winkels. De tarieven worden vereenvoudigd evenals de abonnementen. Er komen eenvoudige, probleemloze betaalopties voor elke reis, waarbij op het hele netwerk digitale kaartjes kunnen worden gekocht. De mogelijkheid van betalen per reis wordt buiten Londen uitgebreid om treinreizen gemakkelijker te maken.
In het plan wordt ook een investeringsstrategie voor dertig jaar uiteengezet met prioriteiten als digitale seinen en het afbouwen van de CO₂-uitstoot.
In het witboek staat ook een bedrag van £ 1,5 miljard aan jaarlijkse kostenbesparingen in de Britse spoorsector vermeld.

Voor spoorvervoerders vormt de volgende generatie contracten voor reizigersdiensten (Passenger Service Contracts – ‘PSC’s’) een belangrijk onderdeel van het William-Shapps Plan. Hoewel het plan voorschrijft dat de spoorvervoerders daarin een rol gaan spelen, moet er nog overeenstemming worden bereikt over de details van de PSC’s, de risico’s, de vergoeding en de stimuleringsmaatregelen.

Abellio UK zal bijdragen aan de financiële duurzaamheid van de sector via de beschikbare vaardigheden en expertise. De prioriteiten zijn kostenbeheer, omzetgroei, dienstverlening aan klanten en spoorwegactiviteiten. Hiertoe moet de aandacht worden gericht op specifieke sectorbrede programma’s voor opleidingen, een grondige herziening van de tarieven en kaartverkoop, een kostenefficiënte oplevering van infrastructuur, een nationaal plan voor rollend materieel en hervorming van de dienstregelingen.

Overheidsinvesteringen

Het aantal treinreizigers in het Verenigd Koninkrijk steeg gedurende het jaar. In het najaar zakten deze echter weer in door onder meer het thuiswerkadvies van de overheid. De overheidsbijdrage voor de spoorwegen zal de komende drie jaar worden beperkt tot £ 5,7 miljard, terwijl de noodfinanciering sinds de eerste lockdown in maart 2020 £ 12 miljard bedroeg. Op de korte termijn blijven de vooruitzichten voor de reizigersaantallen onzeker. Het lijkt er evenwel op dat reizigersgedrag door de pandemie permanent is veranderd. Om de reizigers weer terug te krijgen, ging in de zomer van 2021 een landelijke advertentiecampagne van start. Deze duurde tot het najaar toen opnieuw beperkingen werden doorgevoerd. Abellio introduceerde verder in 2021 een nieuw flexibel abonnement.

Om de regio’s te versterken, trekt de Britse overheid de komende vijf jaar £ 5,7 miljard uit voor de modernisering van lokale vervoersnetwerken in stadsregio’s, waarbij Manchester, Liverpool en West Midlands profiteren van nieuwe regelingen. Daarnaast wordt nog eens £ 1,2 miljard vrijgemaakt voor goedkopere en frequentere busdiensten. Voor Abellio Bus blijft Abellio UK zoeken naar mogelijkheden voor concessies in regionale gebieden buiten Londen.

Nieuwe contractvormen

Het hele jaar door heeft Abellio UK met het Britse ministerie van Vervoer (Department for Transport - “DfT”) en Transport Scotland (TS) over contracten onderhandeld.

Greater Anglia en West Midlands

Greater Anglia en West Midlands hebben in 2021 een National Rail Contract ondertekend. Dit is een managementcontract waarbij de Britse overheid het grootste deel van de opbrengsten- en kostenrisico’s voor haar rekening neemt en de investeringen van de vervoerders financiert. Dit is daarmee anders dan de huidige concessieovereenkomst. Deze NRC’s zijn per 19 september 2021 ingegaan.

De NRC’s hebben een looptijd van vijf jaar tot september 2026. Het ministerie van Vervoer heeft de mogelijkheid om na drie jaar een ontbindingsclausule toe te passen. De vervoersbedrijven krijgen een vaste beheersvergoeding van ongeveer 0,5% van de operationele kosten voor het runnen van treindiensten, plus een prestatievergoeding van maximaal ongeveer 1,5% van de operationele kosten. Dit is gelieerd aan diverse prestatie-indicatoren op het gebied van klanten, operationele en financiële aspecten, bedrijfsmanagement en investeringen.

De NRC’s vervangen de ERMA’s in Greater Anglia en West Midlands. Daarmee zijn de concessieovereenkomsten, die als gevolg van de pandemie niet langer levensvatbaar waren, formeel beëindigd. De garantie van de aandeelhouder (Parent Company Support, ‘PCS’) die was vereist in de concessieovereenkomsten, is vervangen door substantieel lagere garanties van in totaal £ 12 miljoen per NRC.

Als voorwaarde om op NRC’s over te stappen, heeft Abellio UK met het ministerie van Vervoer overeenstemming bereikt over de beëindigingsvergoedingen voor de concessieovereenkomsten. Hierbij werd door West Midlands £ 90,5 miljoen (NS-deel 70% - £ 63,4 miljoen) en door Greater Anglia £ 30,5 miljoen (NS-aandeel 60% - £ 18,3 miljoen) betaald. Deze bedragen zijn aanzienlijk lager dan de voorziening van ongeveer £ 433 miljoen, die in het jaarverslag 2020 werd opgenomen en die was gebaseerd op voorlopige berekeningen van het DfT. De vermindering is een belangrijke reden voor de gerealiseerde winst van Abellio UK 2021.

East Midlands

East Midlands wordt nog steeds op grond van de ERMA geëxploiteerd. Er hoeft geen beëindigingsvergoeding te worden betaald wanneer de onderliggende concessieovereenkomst afloopt. In september 2021 heeft het ministerie van Vervoer de ERMA van East Midlands tot 16 oktober 2022 verlengd. Eerst zou deze op 31 maart 2022 eindigen. Naar verwachting zal voor East Midlands vanaf 16 oktober 2022 een NRC met een basislooptijd van vier jaar en een mogelijke verlenging van eveneens vier jaar, gaan gelden. Het gunningsproces is op dit moment nog gaande.

Scotrail

In maart 2021 kondigde de Schotse overheid aan dat zij de activiteiten van ScotRail aan een publieke exploitant wil overdragen op 1 april 2022, de datum waarop de huidige concessieovereenkomst van ScotRail afloopt. Het Abellio ScotRail-contract wordt dus beëindigd, maar we zijn verheugd dat de Schotse overheid opnieuw het Abellio Shared Services Centre heeft uitgekozen als dienstverlener voor de nieuwe publieke exploitant, tot januari 2025. De huidige EMA loopt op 27 februari 2022 af, waarna met Transport Scotland een overeenkomst inzake tijdelijke maatregelen (Temporary Measures Agreement) wordt gesloten, die tot 31 maart 2022 duurt. 

Spoorconcessies en busdiensten in het VK

Abellio UK exploiteert vijf Britse spoorconcessies en ongeveer 8% van de busdiensten in Londen, met een gezamenlijke omzet van ongeveer € 3,3 miljard (exclusief Merseyrail). Het bedrijf exploiteert East Midlands Railway, ScotRail, Greater Anglia als een 60/40-venture met Mitsui, West Midlands als een 85/15-venture met Mitsui (vóór 19 september 2021 werd West Midlands geëxploiteerd als een 70/15/15- venture, waarbij JR East ook 15% in handen had, op 19 september 2021 heeft Abellio het belang van JR East in West Midlands verworven) en Merseyrail als een 50/50-joint venture met Serco en daarnaast een winstgevend busbedrijf. Abellio Bus exploiteert 764 bussen op 49 trajecten in Londen, ofwel 9% van de markt in de hoofdstad, voor Transport for London (TfL).

Kerncijfers per spoorconcessie en busbedrijf van Abellio UK

Financieel resultaat

• * Intercompany financieel resultaat bestaat uit rente op aandeelhoudersleningen en garantievergoedingen.
• ** De PCS-faciliteit voor Greater Anglia wordt in het eerste kwartaal van 2022 verlaagd tot £ 100 miljoen, met een NS-deel van £ 60 miljoen (€ 71 miljoen aan het eind van het jaar tegen een wisselkoers van € 1,19/£ 1) en de PCS-faciliteit voor West Midlands wordt verlaagd tot £ 77 miljoen, met een NS-deel van £ 54 miljoen (€ 64 miljoen).

Operationele prestaties

In het VK was in 2021 sprake van een toename van de dienstverlening ten opzichte van 2020: er reden meer treinen en er werden meer reizigers vervoerd dan in het eerdere stadium van de pandemie (vanaf maart 2020). Op grond van de ERMA’s en NRC’s werden verschillende prestatie-indicatoren ingevoerd. De punctualiteitsmeting (Public Performance Measure – ‘PPM’) is echter relevant voor alle TOC’s en blijft daarvoor een kernprestatie-indicator.

• 1 In deze tabel worden de prestaties van de Britse TOC’s met een concessie (voortschrijdend jaargemiddelde) voor periode 10 van de spoorwegkalender voor 2021 en 2020 vermeld. Elf van deze concessies zijn gecontracteerd door het ministerie van Vervoer. ScotRail en Caledonian Sleeper zijn gecontracteerd door Transport Scotland en Transport for Wales Rail Ltd door Transport for Wales. Merseyrail, London Overground en TFL Rail hebben een concessie die door de lokale overheid wordt gecontracteerd. LNER, Northern Trains en Southeastern worden rechtstreeks door het ministerie van Vervoer uitgebaat. De belangrijkste reden voor de daling is een toename van de dienstverlening: er reden meer treinen en er werden meer reizigers vervoerd dan in het eerdere stadium van de pandemie vanaf maart 2020.
• 2 PPM is de sectorstandaard voor meting van de punctualiteit en geeft het percentage treinen weer dat aankomt binnen vijf minuten van de geplande tijd (binnen tien minuten voor langeafstandstreinen).

Onderstaande tabel toont de oorzaak van de vertragingen van de TOC’s van Abellio in 2021 per categorie, waarbij de aan Network Rail toegeschreven vertragingen nog steeds de hoofdoorzaak vormen:

• NR on TOC: vertragingen veroorzaakt door Network Rail (infrastructuur), inclusief extreme weersomstandigheden.

• TOC on Self: vertragingen die aan een TOC zelf zijn toe te schrijven.

• TOC on TOC: vertragingen die aan een andere TOC zijn toe te schrijven.

Abellio als werkgever

Abellio UK is een belangrijke werkgever met circa 16.000 medewerkers bij alle TOC’s. Abellio blijft investeren in de ontwikkeling en het welzijn van het personeel. Gedurende het jaar heeft Abellio in nieuwe educatieve platforms en onlineprogramma’s geïnvesteerd. Medewerkers konden ondersteuning krijgen en de communicatie en het overleg met leidinggevenden werden versterkt. Ook dit jaar heeft Abellio ingezet op leertrajecten: meer dan 250 collega's zijn aan zo’n traject begonnen in functies die uiteenlopen van buschauffeur en treinmachinist tot medewerker klantenservice, technicus of manager.

Verder blijft Abellio UK werken aan een meer diverse en inclusieve samenstelling van het personeel. Daartoe zet zij in alle bedrijven forums op om het aantal mensen van etnische minderheden en vrouwen in leidinggevende functies te vergroten, kansen voor jongeren te creëren en meer inzicht te verschaffen in de voordelen van een inclusief personeelsbestand.

Abellio UK heeft een belangrijke rol gespeeld in de samenwerking met de belangrijkste spoorvakbonden als voorzitter van het sectorbrede Rail Industry Coronavirus Forum en de Rail Industry Recovery Group. Hierbij werd eerst de aanpak van de pandemie gecoördineerd en vervolgens de financiële nasleep als gevolg van het aanzienlijke verlies aan opbrengsten.

Vooruitzichten voor 2022

De NRC's, de nieuwe managementcontracten, betekenen een fundamentele verandering in hoe treinvervoerders met het ministerie van Vervoer samenwerken. Hiertoe heeft Abellio UK de manier van werken aangepast met als doel te voldoen aan de vijf in het contract vermelde prestatiecriteria: operationele prestaties, klanttevredenheid, kwaliteitsnormen voor diensten, financiële prestaties en bedrijfsmanagement. Abellio UK zal ook helpen veranderingen in de sector door te voeren.

Abellio UK gaat zich voorbereiden op de overgang van de ERMA naar een rechtstreeks gegund contract voor East Midlands in oktober 2022. Of dit lukt, hangt af van het welslagen van de onderhandelingen met het ministerie van Vervoer.

Abellio UK streeft er ook naar om de diensten van ScotRail soepel over te dragen aan de nieuwe publieke exploitant van de Schotse overheid, ScotRail Trains Limited, die vanaf 1 april 2022 met de activiteiten start.

Abellio Bus zal strategische biedingen blijven doen op trajecten in Londen en gaat door met het elektrificeren van de remises aldaar. Ook zal Abellio Bus meer elektrische bussen in de vloot opnemen. Abellio Bus gaat tevens de concessiemogelijkheden in andere stedelijke gebieden (buiten Londen) verkennen en proberen de treinvervangende diensten uit te breiden.