Innovaties

Om relevant te zijn én te blijven voor Nederland werken we hard aan de prestaties die voor vandaag belangrijk zijn. Tegelijkertijd richten we ons op wat er in de toekomst van ons wordt gevraagd.

Innoveren met heel NS

Innoveren is geen doel maar een middel om ons te helpen onze ambities en strategie waar te maken. We innoveren in een tijd met grote uitdagingen, zoals het aanpassen van de dienstregeling, het verbeteren van de klantprestaties, de energietransitie en de krappe arbeidsmarkt. De perceptie van NS als innovatief bedrijf was in 2022, 54,2 (RepTrak). Innovaties kunnen het werk ook leuker en aantrekkelijker maken. Daarom blijven we investeren in innovaties. Dat doen we vanuit alle bedrijfsonderdelen. Hieronder een greep uit de belangrijkste innovaties die bijdragen aan de strategische thema’s van NS.

Slim reizigers aantrekken in de trein en op het station

• Reizigers willen veilig, snel en gemakkelijk reizen, met zo weinig mogelijk oponthoud en hinder. Te drukke perrons willen we daarom zoveel mogelijk voorkomen. Een belangrijke vraag voor NS is: hoeveel reizigers kan een perron verwerken op een veilige en snelle manier? Afgelopen jaar is een NS-collega aan de TU Delft gepromoveerd op een onderzoek naar reizigerscapaciteit van perrons. Daarbij hebben we onder meer een chipkaart-datamodel en voetgangerssensoren op de stations ingezet. Met de onderzoeksresultaten hebben we bijvoorbeeld bij de onlangs gestarte ombouw van Amsterdam Centraal uitgebreid stilgestaan bij de optimale perronbreedte.

• Met het oog op de beheersing van de doorstroming en veiligheid op perrons heeft NS een methode ontwikkeld waarmee we de drukte op perrons realtime kunnen voorspellen. Hiermee kan NS op termijn reizigers beter spreiden over de beschikbare ruimte op het perron. Wachten en in- en uitstappen op het perron kunnen we beter organiseren, reizigers ervaren meer comfort en de veiligheid blijft bij toenemende drukte gewaarborgd.

Breed mobiliteitsaanbod ontwikkelen

• De reiziger verwacht in toenemende mate een drempelloze deur-tot-deurreis. Daarom heeft NS in het kader van het programma OV-betalen samen met een aantal partners een proef gedaan met nieuwe manieren van betalen in het OV. Bij deze proef met contactloos in- en uitchecken via een betaalkaart wordt gebruik gemaakt van de contactloze EMV-technologie van Mastercard en VISA. De landelijke uitrol is gepland voor 2023.

• De reiziger wil een mobiliteitsapp die het beste en meest persoonlijke aanbod biedt. Onze reisplanner hebben we daarom verder ontwikkeld en uitgebreid: het is voor reizigers nu ook mogelijk een reis te plannen met andere openbaar-vervoermiddelen en de fiets. Daarnaast kunnen reizigers elektrische deelscooters vinden en reserveren via de NS-app.

• NS is een proef gestart op drie stations met in totaal 90 elektrische OV-fietsen. Hiermee willen we onderzoeken of de OV-ebike aan de wensen van onze reizigers voldoet en een waardevolle aanvulling is op de huidige OV-fiets. De vierde pilotlocatie ging 13 januari 2023 live op Maastricht.

Digitaliseren en datagedreven werken

• Als NS treinen optimaal inzet en onderhoudt, bieden we de reiziger zo vaak mogelijk kans op een zitplaats. Door de ontwikkeling van een nieuw beslissingsondersteunend systeem zijn we beter in staat om in te spelen op de continu wijzigende omstandigheden in de uitvoering van onze dienstregeling. Het systeem houdt rekening met de actuele logistieke situatie, het geplande en ongeplande onderhoud aan onze treinen en het aantal reizigers dat we verwachten.

• Een andere wijze van het slim inzetten van mensen en middelen is een nieuwe werkwijze voor inspecties. NS is gestart met het ontwikkelen en testen van een systeem voor digitalisering van bepaalde inspecties. Op twee vaste locaties in de infrastructuur fotograferen we voorbijrijdende treinen. De foto’s gebruiken we voor inspecties van pantografen en wielstellen. De hoge beeldkwaliteit en de mogelijkheid om op onderdelen in te zoomen maakt inspecties kwalitatief beter. Bovendien bekijken we daarbij hoe we werk uit de nacht naar de dag kunnen halen. Door deze manier van innoveren kunnen we de werkbeleving van onze collega's verbeteren en verkleinen we het personeelstekort.

• Parallel aan het plaatsen van portalen en menselijke interpretatie van beelden ontwikkelt NS samen met treinenfabrikant CAF een algoritme dat ervoor zorgt dat collega’s juist die treinonderdelen getoond krijgen die naar alle waarschijnlijkheid een afwijking hebben.

• Om te anticiperen op een steeds sneller veranderende wereld moet NS wendbaar zijn en zich continu blijven ontwikkelen. Dat doen we onder andere door te experimenteren met en toepassen van diverse technologieën.

• Bij datagedreven werken bestaat het risico op een datalek en hoort dus bescherming van privacy van onze klanten. NS vindt het van belang dat de persoonlijke gegevens van haar klanten en relaties met de grootst mogelijke zorgvuldigheid worden verwerkt en beveiligd.

• Het gebruik van kunstmatige intelligentie heeft NS het afgelopen jaar onder andere geholpen om reizigersprognoses te verbeteren, graffiti te herkennen, materieelplanning te verbeteren en marketingactiviteiten te personaliseren.

• 3D printen wordt door diverse industrieën als veelbelovende technologie gezien. In 2022 heeft NS geïnvesteerd in het zoeken naar samenwerking met diverse partners, zoals hogescholen, leveranciers en onderzoeksinstituten en naar het toepassen van materialen zoals metaal in het 3D print-proces. Hiermee bouwen we een fundament waarmee we in de toekomst gaan bijdragen aan een duurzamere wereld, waar we alleen produceren wat er nodig is (voorraadreductie) en waarin we minder afhankelijk gaan zijn van externe productieketens (afname transport en reductie CO₂). Tot slot is gestart met een proef om grote hoeveelheden artikelen te scannen die gebruikt worden in het onderhoudsproces van onze treinen om er 3D-modellen van te maken en conform een standaard gedefinieerd proces uiteindelijk te printen en toe te passen in de trein.

• NS onderzoekt de toepassingen van augmented reality-brillen bij het onderhouden van treinen. De monteurs op de Flirt TAG hebben een proef gedaan met remote support met behulp van AR-brillen. De monteur ter plaatse heeft beide handen vrij terwijl een ervaren monteur op afstand kan meekijken en aanwijzingen kan geven in het display van de uitvoerder.

• NS zet process mining steeds meer in voor het ontdekken, bewaken, auditen en verbeteren van bedrijfsprocessen. Bijvoorbeeld om processen te versnellen en te verbeteren (automatisering). Daardoor kunnen we personeel of materieel beter inzetten en daarmee besparen we kosten. Het afgelopen jaar behaalden we de eerste veelbelovende resultaten bij onderhoud: de servicedesk en de productiestraat voor wielstelrevisie.

• Het gebruik van sensoren (in treinen, de baan, in de werkplaatsen, in de stations) om data (zoals beeld, temperatuur, trilling en audio) te verzamelen, is essentieel voor onze prestaties. Deze gegevens zetten we onder andere in om veilige inzetbaarheid van treinen te borgen, ongeplande storingen te voorkomen en real-time treindata te monitoren. Afgelopen jaar bleek dat real-time monitoren en beeldherkenning steeds belangrijker is geworden. Daarom zet NS hier vol op in. Bijvoorbeeld met het programma Automatic Train Operation (ATO). Daarin onderzoeken we wat geautomatiseerd rijden kan betekenen voor de capaciteit op het spoor, operationele processen, veiligheid en duurzaamheid. Dat doen we samen met de spoorsector en met machinisten. Zo hebben we afgelopen jaar een stuurtafel (remote operations center) ingericht in Zwolle van waaruit machinisten het geautomatiseerd rijden in rangeerprocessen kunnen testen. De trein wordt dan vanuit Zwolle bestuurd om te rangeren op rangeerterrein De Vork bij Groningen. Zo krijgen we inzicht in het samenspel tussen mens (de machinist) en machine (ATO). Gerelateerd aan ATO-technologie onderzoeken we de ontwikkeling van een ‘remote operator unit’ voor het op afstand rangeren van (lege) treinen. Dit betekent dat één machinist vanuit een centrale locatie meerdere treinen kan rangeren zonder naar de trein toe te reizen. De machinisten die we zo vrijspelen kunnen we inzetten voor het rijden van de dienstregeling.

• Bij alle bovenstaande technologieën is de uitwisseling van (grote hoeveelheden) data belangrijk. Op dit moment gaat dat voornamelijk via bekabelde en draadloze 4G-verbindingen. Gezien de technische mogelijkheden van 5G is dit een nieuwe vorm van connectiviteit. Die wordt gezien als de motor achter de vernieuwing van bedrijfsprocessen en verdere digitalisering van Nederland. NS onderzoekt de kansen die 5G kan bieden, zoals bij het op afstand rangeren.

Innoveren samen met anderen

Nederland duurzaam bereikbaar maken voor iedereen kan NS niet alleen. Daarom werken we samen met bijvoorbeeld universiteiten, hogescholen en andere spoorpartijen als ProRail en DB. Om (meer) impact te maken, samen verder te komen en van elkaar te leren, nemen we bovendien deel aan diverse programma’s om innovaties te versnellen:

• NS is sinds 2021 samen met ProRail kernlid van het Europees onderzoeks- en innovatieprogramma Europe’s Rail Joint Undertaking. Dit programma van de Europese Commissie en de Europese spoorwegsector subsidieert spoorinnovaties. Het moet helpen om verschillende Europese spoorsystemen beter op elkaar te laten aansluiten, capaciteitsgroei op het spoor na 2030 te faciliteren en om vervoer via het spoor goedkoper en aantrekkelijker te maken. Europese samenwerking is essentieel om het spoornetwerk verder te verbeteren.

• Stichting Kickstart AI wil de adoptie van Artificial Intelligence (AI) in Nederland versnellen. De partners AholdDelhaize, KLM, ING en NS zijn ervan overtuigd dat AI ons dagelijks leven sterk gaat beïnvloeden en dat het een positieve bijdrage kan leveren aan de samenleving. De stichting richt zich op het stimuleren van onderwijs en onderzoek naar AI, op het ontwikkelen en uitvoeren van (intercompany) challenges en op bewustwording over AI, onder meer via de nationale AI-cursus.

• NS vindt het belangrijk om geïnspireerd te worden door de nieuwste trends, in een vroeg stadium te experimenteren en samen te werken met startups. Die mogelijkheid biedt onze deelname in SHIFT. Het investeringsfonds SHIFT Invest is een belangrijk hulpinstrument voor het versnellen van innovaties binnen NS. Sinds de oprichting hebben we in 8 startups geïnvesteerd en zijn er 10 startups geïntroduceerd bij verschillende bedrijfsonderdelen. Met 2 startups zijn we een samenwerking aangegaan om volgend jaar een pilot te starten.