Toelichting op de materiële thema’s

Tot en met 2021 heeft NS de materialiteitsmatrix elke keer bepaald aan de hand van onze impact op mens en milieu en de relevantie voor onze stakeholders. In 2022 hebben we de materiële onderwerpen herijkt. Daarnaast passen we het nieuwe concept ‘dubbele materialiteit’ toe. Hiermee lopen we vooruit op de regelgeving vanuit de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). De CSRD is een verruiming van de huidige Non-Financial Reporting Directive (NFRD), waar NS momenteel niet onder valt. Doel van de CSRD is om de kwaliteit en de vergelijkbaarheid van de niet-financiële informatie in jaarverslagen te verbeteren, voor beursgenoteerde ondernemingen én andere grote en middelgrote bedrijven zoals NS. De CSRD wordt vanaf 2024 ingevoerd. NS moet in 2026 over het verslagjaar 2025 volledig in lijn met de verplichtingen vanuit de CSRD rapporteren. Dubbele materialiteit is een van de onderdelen die de CSRD verplicht en bestaat uit de combinatie van impact-materialiteit en financiële materialiteit.

De materiële onderwerpen geven inzicht in de impact van NS op maatschappelijke kwesties (impact materialiteit) en in hoe maatschappelijke kwesties de ontwikkeling, prestaties en positie van NS beïnvloeden (financiële materialiteit). Het is een uitbreiding van de voorgaande analyses waarbij de relevantie van onderwerpen voor de externe stakeholders centraal stond. Dubbele materialiteit richt zich uitsluitend op de onderwerpen waarmee NS een impact heeft op de maatschappij of die een impact kunnen hebben op NS. Daarbij hebben we zowel de positieve als negatieve impacts meegenomen. Denk aan het bieden van een duurzame vorm van reizen in binnen- en buitenland, een positieve impact op werkgelegenheid in Nederland of juist aan mogelijke negatieve impact op privacy door meer datagedreven werken. Ook hebben we gekeken naar mogelijke kansen en risico’s die zich voordoen rondom de verschillende impacts en geven de uitkomsten van deze materialiteitsanalyse een completer beeld van de relevante impacts door en op onze organisatie.

Om tot de huidige lijst met relevante impacts en de prioritering te komen, hebben we dit jaar zowel interne als externe stakeholders gevraagd om input te leveren. In samenwerking met verschillende interne stakeholders hebben we voor alle materiële onderwerpen bepaald wat mogelijke positieve of negatieve impacts zijn die NS hiermee op bijvoorbeeld mens, milieu en mensenrechten kan hebben, en welke maatschappelijke ontwikkelingen een mogelijke kans of risico vormen voor de ontwikkeling, prestaties en positie van NS. Vervolgens hebben we aan onze belangrijkste interne en externe stakeholders (bestuurders en ambtelijke vertegenwoordigers, samenwerkingspartners, consumentenorganisaties, NGO’s, leveranciers, ProRail, vakbonden en politieke vertegenwoordigers) gevraagd om de verschillende impacts te prioriteren op basis van de perceptie van de impact van NS op mens en milieu en de perceptie van de impact op de financiële waarde van NS.

Voor alle materiële onderwerpen die zijn opgenomen in de matrix rapporteren we doelstellingen en resultaten. De matrix is door de raad van bestuur gevalideerd.

Aanscherping van definities

In 2022 heeft NS de definities van de materiële onderwerpen aangescherpt. Ten opzichte van 2021 zijn 12 van de 17 materiële onderwerpen opgenomen in de dubbele-materialiteitsmatrix. ‘Risicomanagement’, ‘Integriteit & compliance’ en ‘Abellio’ worden door stakeholders minder belangrijk geacht en komen dit jaar niet voor. ‘Duurzaam ondernemen’ is een nieuw onderwerp en een samenvoeging van ‘Bijdrage aan Klimaatakkoord Nederland’ en ‘Verantwoord inkopen’ uit 2021, omdat verantwoord inkopen onderdeel is van de strategie van Duurzaam ondernemen. Het materiële onderwerp ‘Vormgever en kennisdeler mobiliteit’ is samengevoegd met ‘Samenwerken met stakeholders’ vanwege de overlap tussen deze twee. ‘Innovatie’ hebben we uitgebreid naar ‘Innoveren, digitaliseren en datagedreven werken’: de in- en externe IT-ontwikkelingen maakte verbreding passend.

Verschuivingen in thema’s

‘Operationele prestaties’ blijft het meest materiële onderwerp voor NS en haar stakeholders. Dit gaat om de mate waarin NS zich inzet om de operationele prestaties op peil te houden en te verbeteren, ook in de periode van corona begin 2022 en de personeelstekorten en afschaling van de dienstregeling in de tweede helft van het jaar. Het onderwerp ‘Aantrekkelijk en inclusief werkgeverschap’ stijgt enorm ten opzichte van 2021. Dit wordt met name veroorzaakt door de financiële impact van dit onderwerp op NS. De stijging volgt mogelijk uit de stakingen in augustus en september die samenvielen met de uitvraag voor de ranking van de materiële onderwerpen. Stakeholders zien ‘Klanttevredenheid’ als het onderwerp waarmee NS de meeste impact heeft op de maatschappij. Hiermee geeft NS invulling aan de kernbehoefte van de reiziger met betrekking tot hun reisbeleving. Kansen voor een hogere klanttevredenheid zijn onder meer betere spreiding van reizigers door samenwerking met werkgevers en opleidingen, het naar eigen wens kunnen inrichten van je reis door technologische innovaties en de introductie van nieuw materieel. Werkzaamheden en andere verstoringen in de dienstverlening vormen risico's voor dit onderwerp.

Met het onderwerp ‘Financieel gezonde organisatie’ heeft NS de minste impact op de maatschappij. Het onderwerp kan positieve impact hebben door te investeren in het verbeteren van operationele prestaties, met de betaalbaarheid van een treinkaartje, het aanbieden van betere arbeidsvoorwaarden aan medewerkers en door investeringen in materieel. De impact is negatief als de financiële prestaties achterblijven en NS niet in staat is om te investeren in het verbeteren en verduurzamen van de operationele prestaties en in het personeel. Tot slot daalt het onderwerp ‘Veilig reizen en werken’ ten opzichte van 2021 significant, met name door de beperkte impact ervan op de financiële prestaties. Technologische ontwikkelingen rondom voorspellende data en verbeterde samenwerking met ketenpartners op het gebied van sociale veiligheid zijn een kans voor dit onderwerp. NS kan dan steeds beter inschatten waar mogelijk onveilige situaties plaatsvinden en hoe deze voorkomen kunnen worden.

Evaluatie van managementaanpak

Aan de hand van onze resultaten en doelstellingen evalueren we jaarlijks onze managementaanpak van de verschillende materiële onderwerpen. Hierbij bespreken we ook de effectiviteit van onze acties en denken we na over eventuele lessen die we kunnen leren uit de behaalde resultaten om dit vervolgens in te zetten om waar nodig te verbeteren. Voor bijvoorbeeld Operationele prestaties (1), Klanttevredenheid (2) en Deur-tot-deur reis (4) doen we dat aan de hand van de prestatie-indicatoren uit de Vervoerconcessie 2022. Voor de overige materiële onderwerpen doen we dat aan de hand van onze eigen prestatie-indicatoren. Daarnaast proberen we ook onze positieve en mogelijke negatieve impacts voor de verschillende onderwerpen te managen. Doel is om onze positieve impact op mens en milieu waar mogelijk te vergroten en onze negatieve impacts te mitigeren en reduceren. We rapporteren over de aanpassingen in onze managementaanpak als dat volgt uit de evaluatie en geven per materieel onderwerp inzicht in de manier waarop we onze impacts managen en waar nodig mitigeren.