Sociale veiligheid

NS staat voor een veilige reis- en werkomgeving, waar reizigers zich prettig voelen en medewerkers optimaal kunnen functioneren. We hebben diverse maatregelen genomen die de sociale-veiligheidsbeleving verbeteren, incidenten voorkomen of waarmee wij of onze veiligheidspartners adequaat op incidenten kunnen reageren. Zo zijn we in juli 2022 gestart met het live meekijken via camera's in treinen als daar noodzaak toe is. Ook werken we sinds 2021 samen met de GGZ en Hulpkaart Nederland voor de aanpak en hulp aan verwarde personen. Sinds september 2022 kunnen NS-medewerkers door een nieuwe app sneller het uitschrijven van een boete afhandelen. Sneller afhandelen voorkomt mogelijke escalatie. Als NS nemen we onze verantwoordelijkheid, maar we hebben onze partners hierbij hard nodig. We werken daarom nauw samen met onder meer politie, gemeenten, het Rijk en overige vervoerders. Als voorbeeld hebben we met onze partners in zogeheten veiligheidsarrangementen afspraken gemaakt om gezamenlijk acties uit te voeren om het veiligheidsniveau te verhogen.
NS ontving in 2022 van het ministerie van IenW een subsidie voor de komende vijf jaar van € 10 miljoen voor het verbeteren van de sociale veiligheid. Dit is een verlenging van een eerder toegekende subsidie uit 2015. We gebruiken de subsidie om extra capaciteit van V&S-medewerkers in te zetten op locaties en tijdstippen met een hoog risico op onveiligheid. Eind 2022 is NS gestart met tijdelijke inhuur van externe boa’s vanwege een capaciteitsprobleem.

Veranderende samenleving

Veiligheid in de trein en op het station is nauw verbonden met (negatieve) trends in de maatschappij. In het begin van 2022 kwamen coronamaatregelen te vervallen, maar andere problemen en onzekerheid in de samenleving zagen we juist groeien. Denk aan verharding en polarisatie, maar ook problemen bij AZC's met zogeheten veilige landers. Verder blijkt uit cijfers van de politie dat wapenbezit onder jongeren en het aantal incidenten met verwarde personen toeneemt. Om agressie als gevolg van het niet hebben van een geldig vervoersbewijs tegen te gaan vonden er vaker acties plaats door controles op en voor het station. Zo voorkomen we escalatie op het station of in de trein. In samenwerking met het COA werken we sinds 2022 op enkele stations met hosts die zelf een vluchtelingstatus hebben. Zij spreken de taal van vluchtelingen en kunnen helpen met inchecken, het kopen van een vervoersbewijs en de juiste weg wijzen.
Tegelijkertijd hadden we afgelopen jaar te maken met een krappe arbeidsmarkt waardoor de (extra) inzet van beveiliging en medewerkers onder druk stond, en moesten reizigers opnieuw wennen aan meer kaartcontrole na corona. Door al deze ontwikkelingen zagen we helaas meer overlast en agressie in de trein en op het station. Om het personeelstekort op te vangen, vindt er sinds 2022 extra inhuur plaats van beveiligers die onder andere ingezet worden tijdens evenementen.

Veilig vervoer tijdens evenementen

Na de coronamaatregelen zagen we tevens een inhaalslag aan evenementen. Denk aan: festivals, concerten, maar ook was publiek weer welkom bij voetbalwedstrijden. De risico’s die samengaan met het vervoer van grote groepen reizigers als gevolg hiervan houden we nauwlettend in de gaten. In overleg met betrokken partijen worden maatregelen afgestemd, waarbij het uitgangspunt altijd is dat veilig personenvervoer alleen kan plaatsvinden als de risico’s voldoende zijn beheerst. Vorig jaar moesten we in enkele uitzonderlijke situaties rondom Bijlmer Arena en Nijmegen Goffert besluiten dat reizigersvervoer niet meer veilig mogelijk was. Door tijdig op diverse niveaus te spreken met betrokken partijen en organisatoren willen we sneller en beter in kaart hebben wat wel of niet mogelijk is op drukke dagen op evenementenlocaties. Zo kunnen we onze reizigers duidelijkheid en perspectief bieden.

Overlast of onveilig gevoel melden via WhatsApp of sms

In 2022 hebben we de reiziger via de media en stickers in de treinen extra gewezen op de laagdrempelige en discrete mogelijkheid om bij een onveilig gevoel of overlast in de trein via Whatsapp contact op te nemen met de Meldkamer NS. Reizigers maakten hier 4.693 keer gebruik van (2021: 2.548). Dat is 5,7% van het totale aantal meldingen dat de meldkamer van NS bereikte en 84% meer dan in 2021. Onder andere door een actueel meldingenbeeld en actief cameratoezicht zetten we personeel daar in waar hun aanwezigheid er het meest toe doet.

Incidenten met agressie

Elk incident met agressie heeft grote impact op onze mensen. Daarom stimuleert NS medewerkers om agressie-incidenten altijd te melden. Het afgelopen jaar zijn er 965 incidenten gemeld van fysieke en verbale agressie tegen medewerkers in de A-categorie (meest ernstige incidenten). Dit is een stijging van 29,7% ten opzichte van het jaar ervoor (2021: 744). De meest voorkomende aanleiding voor een incident is controle op het vervoerbewijs in de trein. Dat steeg van 127 in 2021 naar 188 in 2022. Controle van vervoersbewijs op het station was 122 keer aanleiding in 2022 (99 in 2021). Afgelopen jaar hebben de NS-collega's ook 29,3% meer controles uitgevoerd als in 2021.

De incidenten betroffen vormen van bedreiging (349), daarnaast was er in 256 gevallen sprake van lichamelijk geweld. Verder was er sprake van wederspannigheid (154), bespugen (181), dreigen met een wapen (13) en aanranding (12). Bij 311 incidenten in de A-categorie was controle van het vervoersbewijs de directe oorzaak van agressie (2021: 226).
In de trein is het aantal agressie-incidenten in de A-categorie gestegen: 355 in 2022 tegenover 243 in 2021, een stijging van 46%. Op het station is dit aantal incidenten toegenomen met 22% (605 in 2022 tegenover 496 in 2021). Van het geüniformeerde personeel waren 936 medewerkers betrokken bij enige vorm van fysieke agressie (2021: 755).
Het aantal letselgevallen steeg met 18%: in 2022 waren er 220 letselgevallen als gevolg van agressie tegen medewerkers (2021: 186). Dit betreft voor het grootste deel licht letsel (86%). In 198 gevallen ging het om geüniformeerde medewerkers van NS (2021: 172), waarvan 131 Veiligheid & Service-medewerkers (2021: 123).