Circulair ondernemen

NS heeft de ambitie om volledig circulair in te kopen, materialen maximaal te (her)gebruiken en geen afval meer te creëren op kantoren, werkplaatsen en van treinen. Zo dragen we niet alleen bij aan het klimaatakkoord en de European Green deal maar ook aan SDG12 en SDG13. Daarnaast streeft NS samen met ProRail en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat naar afvalvrije stations in 2040.

Beperk (nieuw) grondstofgebruik

Door circulair ontwerpen en inkopen willen we nog slimmer omgaan met materialen en minder (nieuwe) grondstoffen gebruiken. In aanbestedingen met grote impact nemen we circulariteit mee in de selectie- en gunningsfase. In 2022 gebeurde dat onder meer in aanbestedingen voor bedrijfskleding, kantoormeubilair en de ontmanteling van een werkplaats in Haarlem. NS meet de circulariteit van materialen die de organisatie inkoopt. In 2022 deden we dat voor 7.381 ton, dit is 43% (2021: 70%) van de ingekochte materialen. Hiervan was 78% circulair (2021: 86%). De 2021 cijfers zijn gewijzigd ten opzichte van het gepubliceerde 2021 jaarverslag in verband met een gewijzigde methodiek die NS hiervoor hanteert. Deze inflow daling is te verklaren door een groot infraproject in 2021 met veel circulaire materialen.
In 2022 hebben we circulair inkopen geborgd via het MVOI-beleid (Maatschappelijk Verantwoord Inkopen en Opdrachtgeven) van NS. Inflow-meten (analyseren en vastleggen van de samenstelling van de binnenkomende goederen) is gestandaardiseerd in onze inkoopprocessen en templates, deze zijn via de NS Procurement site beschikbaar voor alle leveranciers. Dit jaar hebben we de eerste stappen gezet in de automatisering van inflow-meten, en het verrijken van brondata van treingebonden artikelen met materiaaldata. Begin dit jaar hebben we NS-medewerkers die betrokken zijn bij inkoopprocessen getraind in circulair inkopen.

We werken aan een circulair reizigersaanbod op stations in het kader van het verminderen van (nieuw) grondstoffengebruik. Zo kijken we kritisch naar de noodzaak van wegwerpverpakkingen en geven we bijvoorbeeld alleen een koffiebekerdeksel mee als de reiziger daar om vraagt. We hebben met een landelijke campagne in 2022 op stations het gebruik van herbruikbare bekers gestimuleerd. Dit heeft in 2022 geleid tot een vermindering van 178.130 wegwerpbekers bij onze eigen formules Kiosk, Julia’s en Stationshuiskamer.
We verduurzamen verpakkingen door gebruik te maken van hernieuwbare en gerecyclede materialen, zoals saladebakken van 85% gerecycled PET. Partners en leveranciers inspireren wij om stappen te zetten op het gebied van verantwoord retailen, door bij evenementen en leveranciersdagen onze kennis en ervaring over duurzaam en circulair inkopen te delen. In samenwerking met onze logistiek partner Lekkerland zijn wij in de gehele keten op zoek naar mogelijkheden om te verduurzamen. Zo hebben wij in 2022 dankzij nieuwe technieken het gebruik van wikkelfolie met 70% weten te reduceren.

Optimaal materiaalgebruik

We zijn zuinig op onze materialen en zetten in op goed onderhoud, reparatie en levensduurverlenging. Zo moderniseren we onze twintig jaar oude dubbeldekstreinen zodat deze weer twintig jaar reizigers kunnen vervoeren. In 2022 hebben we 13 dubbeldekkers met 70 rijtuigen van het type VIRM2/3 gemoderniseerd. Hierbij krijgt 99% van de trein een tweede leven. We renoveren 85% van de twintig jaar oude treinonderdelen in ons componentenbedrijf en plaatsen deze weer als nieuw terug in de trein zodat ze weer twintig jaar meekunnen. 13% van de materialen krijgt elders een tweede leven. Zo krijgen bijvoorbeeld 1.100 treinramen een nieuwe bestemming bij de bouw van de kuilwielenbank van onze werkplaats in Leidschendam.
Bij reparatie en onderhoud streven we naar levensduurverlening van de treinonderdelen. Zo is 11% van de treinonderdelen gekwalificeerd als ‘wisseldeel’. Dit betekent dat ze bij defect gerepareerd of gereviseerd worden, in plaats van weggegooid. Zo voorkomen we nieuwkoop en afval.
Wanneer een treinserie het einde van de levensduur bereikt, onderzoeken we welke onderdelen nog langer (her)gebruikt kunnen worden voor andere treinseries. Zo hebben we dit jaar 3.180 treinartikelen uit veertig jaar oude Intercity's van het type ICMm gedemonteerd en op voorraad genomen om te (her)gebruiken in andere treinen.

Afval bestaat niet

Als we producten niet meer kunnen (her)gebruiken, willen we deze hoogwaardig in de kringloop houden. We proberen eerst het volledige product een nieuw leven te geven. Als dat niet kan, herbestemmen we de onderdelen. Als hergebruiken niet kan, scheiden we materialen zo goed mogelijk voor recycling. In 2022 hebben we een ‘materialenmakelaar’ aangesteld die fulltime werkt aan het zo goed en zo vaak mogelijk herbestemmen van materialen.
Samen met partners geven we oude NS-materialen een nieuwe bestemming. Zo worden er schoenen gemaakt van oude treinstoffen, reistassen van binnenbanden van OV-fietsen en vogelhuisjes van vertrektijdborden. In 2022 hebben we in oktober voor de zesde keer een NS Upcycle Shop geopend op Utrecht Centraal, waar we collector-items uit treinen en NS Upcycle-producten verkochten. Dit jaar hebben onze partners er gezamenlijk 3.857 NS Upcycle-artikelen verkocht. Nieuw dit jaar was dat bezoekers een eigen etui of toilettas van treinstoffen konden maken in de Upcycle Shop.
Voor het tweede jaar op rij hebben we oude of overtollige NS-materialen via veilingen een nieuwe bestemming gegeven. In totaal hebben we hiermee 392 artikelen met een gezamenlijk gewicht van 45 ton materiaal herbestemd. En in 2022 heeft Stichting kaNScentraal ruim 12 ton aan collector-items uit treinen verkocht om geld in te zamelen voor kansarme kinderen.
Verder hebben we in 2022 na een aanbesteding op de vijf grootste stations inlevermachines geïntroduceerd voor de inname van statiegeldflesjes. NS is een van de eerste organisaties in het publieke domein in Nederland die deze machines gebruikt. De machines zijn technisch voorbereid op de komst van statiegeld op blikjes in 2023.

Alle AH to Go’s werken samen met Too Good To Go om voedselverspilling te voorkomen. Jaarlijks worden zo 111.500 maaltijden gered. Door producten met beperkte houdbaarheid te voorzien van een 35% korting-sticker zijn 113.000 producten gered van de prullenbak.

Outflow-resultaten

Sinds 2021 rapporteert NS niet meer over ‘afval’ maar over ‘outflow’. Dit betekent dat we rapporteren over alle materialen die ons bedrijf verlaten. Hiermee sluiten we aan bij de CTI-meetmethodiek van de World business Council of Sustainable Development (WBCSD).

Kennisdelen en wereldwijd opschalen

De lessen die we leren uit het circulair moderniseren en ontmantelen van treinen, hebben we vertaald in specificaties voor de aanschaf van nieuwe treinen. Deze hebben we toegepast bij de uitvraag voor de nieuwe treinserie Dubbeldekker Nieuwe Generatie (DDNG). Om echte verandering in de markt te realiseren, is het belangrijk dat ook andere treinmaatschappijen deze lessen kennen en toepassen. Daarom schalen we deze specificaties in Europa op via Eurospec. NS is co-voorzitter van de sectorgroep Circulaire Economie van de internationale brancheorganisatie UIC waarmee we samen met vervoerders en infrabeheerders over de hele wereld toewerken naar een circulaire spoorsector in 2035. In 2022 hebben we drie sectorbijeenkomsten voor UIC Circulaire Economie georganiseerd. Daarnaast organiseerden we de eerste UIC Zero Waste Workshop in Berlijn waarbij we best practices deelden over het meten en vergroten van circulaire inflow in de spoorsector.
Afgelopen jaar heeft UIC de International Sustainable Railway Awards uitgereikt in Berlijn. NS won de award in de categorie Circulaire economie en werd bekroond als ‘overall winner’ met het project ‘99% circulaire treinmodernisering, en op weg naar 100% circulaire treinen in Europa’.